Qoxular insan beynilə  ətraf mühit arasında  əlaqə  yararadaraq  duyğulara,  yaddaşa, hormonal  sistemə,  bir sözlə insanın daxili  aləminə təsir edir. Bu səbəbdəndə   günümüzdə qoxularla müalicə olaraq da bilinən, alternativ tibb növü olan artomoterapiya geniş yayılıb.

Aromaterapiyanın  kökləri  çox qədimlərə gedib çıxır. Belə ki, 6 min  il  əvvəl bundan Misirdə mumiyalama, Yunanıstanda gözəllik və müalicə,  Romada masaj məqsədi ilə istifadə olunur. Qədim  Çində isə tanrıya olan təşəkkürün bir  ifadəsi kimi yararlanırlar.

Termin olaraq isə bu sözü ilk dəfə fransız kimyaçısı, aromaterapiyanın  atası   hesab edilən  Rene Moris Qeytfos işlədir. O, 1910-cu  ildə  ətriyyat  zavodunda  apardığı  eksperiment  zamanı  yanan əlini təsadüfən içərisində lavanda yağı  olan çəlləyə salır.  Bir müddət  sonra  əlinin lavanda  yağı  ilə  möcüzəvi  şəkildə sağalması, onun efir  yağlarına olan marağının artmasına səbəb olur.  Rene bitki  mənşəli  ətirli  yağlarla bağlı geniş araşdırmalar  aparır və  1937-ci ildə  müasir aromaterapiyanın müalicə üsullarından bəhs edən kitab çıxarır.

Aromaterapiya prosesini həyata keçirmək üçün müxtəlif efir yağlarından istifadə edilir. Bu yağların sakitləşdirici,  ağrıkəsici, sinir sistemini tarazlayıcı və hüceyrə yeniləyici xüsusiyyətləri var. Efir yağları müalicəvi əhəmiyyəti olan bitkilərdən hazırlanır. Bu yağları əldə etmək üçün bitkilərin toxum, yarpaq, çiçək, qabıq, meyvə və digər hissələrinə çeşidli üsullar tətbiq olunur. Aromaterapistlər müalicə üçün 400-dək bitkinin yağlarından yararlanırlar.

Efir yağları ilə müalicə insanın sağlamlığına və əhval-ruhiyyəsinə müsbət təsir göstərir, eyni zamanda immuniteti də gücləndirir. Bu yağları qoxladıqda burundakı sinir reseptorları stimullaşır və beyinə endorfin ifrazının artması haqda siqnal göndərir. Endorfin hormonu da insanda xoşbəxtlik hissinin yüksəlməsinə, ağrının isə keyləşməsinə səbəb olur.

Efir yağları həmçinin insanın dərisi üçün də xeyirlidir. Dəriyə çəkilən yağ qandövranı ilə bütün bədənə yayılaraq  insana şəfalı  təsir  göstərir. Dərinin problemli hissəsinə tətbiq  etdikdə isə termal reseptorları aktivləşdirir, dəridəki göbələk və digər mikrobların məhv olmasına gətirib çıxarır.

Araşdırmalar göstərir ki, ilk efir yağları bizim eradan 7 min  il əvvəl Neolit dövründə yaşamış ibtidai insanlar tərəfindən əldə olunub. Belə ki, onlar ovladıqları heyvanların piyini müxtəlif mənşəli bitkilərlə qarışdırıb, ocaqda bişirirlər. Bu zaman bitkilərin şəfalı və aromatik tərkibi piyə hopur və nəticədə onlar xoş ətirli məhlul əldə edirlər. Hazırladıqları bu qarışım dərini və saçları həşəratlardan qorumaqla yanaşı, ağrıyan  əzələlərin yumşalmasına da kömək edir. Həmçinin insanların emosiyasına və  enerjisinə müsbət təsir göstərir. Heyvan  piyindən  hazırlanan aromatik yağlar indi də masaj və  bədən losiyonlarında istifadə  olunan  yağların əsasını təşkil edir.

Aromaterapiyanı müxtəlif yollarla həyata keçirmək olar. Bunlardan efir yağları ilə masaj və tənəffüs yolu ilə müalicə üsulları geniş yayılıb. Həmçinin, isti suyun içərisinə, bir dəsmalın üzərinə və ya balışa bir neçə damcı efir yağı tökməklə də bu müalicəni həyata keçirmək olar. Effektiv yayılmış üsullardan biri də vanna qəbul edilən suya bir neçə damcı efir yağının qatılmasıdır. Aromaterapik şamlar və ətirli tüstülərlə də müalicə etmək mümkündür.

Aromaterapiyada  istifadə olunan yağların qoxusu  psixoloji  və  fizioloji  olaraq  insanlara  müxtəlif cür təsir  göstərə bilər. Çünki  hər  bir  fərdin  yaşadığı mühit  istər-istəməz onun qoxu-duyğu reflekslərinə fərqli  şəkildə  təsir edə bilir. Beləliklə  də  insanlar  qoxuya müxtəlif cür  reaksiya  verə  bilir.

Yağlarla yanaşı aromaterapiyada büxurdan da istifadə edilir. Belə ki, terapiya zamanı yandırılan büxur ətrafa qatran ətirli qoxu saçır və bu qoxu aromatik yağlarla birləşərək beyin, ruh və bədən üçün müalicəvi effekt verməyə başlayır. Hindistanda və Çində ondan şər ruhları və həşəratları  qovmaq  üçün istifadə edilir.  Kleopatra isə  büxurdan  Roma sərkərdəsi Mark  Antonini ovsunlamaq məqsədilə istifadə edib.

Aromaterapiyadan daha çox həzm, yuxusuzluq, baş ağrıları, stress kimi problemləri olan insanlar yararlana  bilərlər. Astma, ekzema, epilepsiya və  yüksək  qan təyziqi kimi xəstəlikləri olanlar isə bu müalicə  növündən istifadə zamanı  diqqətli  olmalıdırlar.

Hazırladı: Əli Məmmədov

Foto Freshpickedbeauty.com saytından götürülüb.