Danışma və eşitmə məhdudiyyətli insanların özlərini ifadə etmək üçün istifadə etdiyi dil işarət dili adlanır.
Bir il yarımdır işarət dilini öyrənən təlimçi Nuranə Abiyeva GSR.fm-ə bu haqda danışır. O qeyd edir ki, əvvəlcə Azərbaycan dilində vəsait tapmadığından türk dilində videolara baxaraq öyrənib, lakin Azərbaycan dilinin jestikası ilə türk dili çox fərqləndiyi üçün müəllimlərin və işarət dilini bilənlərin köməyi ilə o, Azərbaycan dilinin jestikasını da öyrənib. Hazırda sosial şəbəkədə açdığı səhifədə yerli mahnıları işarət dili ilə izah edir.
O, həmçinin vurğulayır ki, Azərbaycan dilinin jestikası tam üst-üstə düşməsə də, rus dilindən qaynaqlanır:
“Bizim dilin əskikliyi odur ki, bir sözün bir neçə mənası var. Loru dildə desək, ailə içi jestika ilə elmi jestika fərqlənir. Məsələn, mən kitabdan bunu öyrənirəm, gedib hər hansı bir uşaqla söhbət edəndə o evində öyrəndiyinə görə fərqli danışır. Uşaq məktəbə gedənə qədər hər halda o evin içində danışmalıdır. Beləliklə, valideynləri özlərinin aralarında müəyyən etdikləri hərəkətlərlə, işarələrlə onu öyrədirlər. Artıq uşaq məktəbə gedəndə dəqiq öyrənir, ana-atasına da öyrədə də bilir. Yaxud da evdə onlarla ayrı cür, çöldə öyrəndiyi kimi istifadə edir. Ona görə də müəyyən etmək olmur ki, tam olaraq Azərbaycanda bu qədər işarə var. Bizdə elədir ki, çox sözün hərəkəti yoxdur. Məsələn, deyək ki, elmi bir söz var, istiqlaliyyət. O sözü bizdə çox adam bilmir. Onu hərflərlə başa salırsan ki, azadlıq, ayrılmaq, rahatlıq”.
Nuranə xanım bildirir ki, bu dili öyrənməyə başlayanda tək olsa da, indi ona dəstək olanlar, yardım edənlər çoxdur:
“Əvvəllər ətrafımda eşitmə və danışma əngəlli insanlar yox idi. İndi ətrafımda çoxdu. Hətta ən yaxın dostum eşitmə və danışma əngəllidir. Ondan aldığım enerji, onunla gəzəndə etdiyim söhbət, ondan aldığım fikirlər, öyrəndiklərim mənim üçün bu günə qədər öyrəndiklərimdən daha da üstündür. Çünki onlar çox maraqlı, pozitiv insanlardır. Onlar məni tanımasa da, mən onlara tərəf gedirəm”.
Nuranə xanım onu da qeyd edir ki, işarət dilini öyrənməyə başlayandan heç bir layihədən kənar qalmamağa çalışır. Hətta özü də bu istiqamətdə müxtəlif layihələr həyata keçirir:
“Onları cəmiyyətə qazandırmalıyıq. Eşitməsi və danışması olmayan insanlarda eşitməsi və danışması olan insanlardan daha artıq həm pozitiv enerji, həm də ki, qabiliyyət var. Onları ortaya çıxarmaq lazımdır. Hədəflərim də bu istiqamətdə, zəncirvari formadadır. Demirəm ki, bütün Azərbaycanın bundan xəbəri olacaq, amma çoxu olacaq, çoxu da bilməyənə yavaş-yavaş ötürəcək”.
Müsahibimiz bildirir ki, işarət dilini öyrənməyin konkret müddəti yoxdur və bir ildən çoxdur bu sahəylə məşğul olmasına baxmayaraq indiyə qədər də qarşısına tanış olmayan sözlər çıxır. Sonda isə işarət dili bağlı gələcək arzularını dilə gətirir:
“İşarət dili maraqlıdır. Onu öyrənmək də, ondan istifadə etmək də maraqlıdır. Həqiqətən də vaxt gələcək ki, CV-lərdə ingilis,rus dili yerində işarət dili də tələb ediləcək. Çünki mənə yazılan sözlərdən sonra mənim ümidim hər gün artır”.
Qeyd edək ki, Bakı şəhərində Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 2 N-li və 3 N-li Respublika xüsusi internat məktəbləri fəaliyyət göstərir. Bu məktəblərdə ümumilikdə 790 şagird təhsil alır.
Hazırladı: Kəmalə Rövşən